زنان افغان پشت فرمان

به بهانه پخش فیلم " زنان افغان پشت فرمان" ساخته صحرا کریمی از برنامه آپارات

بعد از سرنگونی طالبان در اواخر سال 2001 و تشکیل دولت موقت و مطرح شدن دوباره بحث هایی چون " رعایت حقوق بشر" و " حقوق زنان" بسیاری از زنان افغان که در طول حکومت پنج ساله طالبان در زیر برقع ها و در کنج خانه هایشان زندانی شده بودند این امید را پیدا کردند که " آزادی های از دست رفته خود را " به تدریج به دست آورند. با گذشت ده سال از سقوط طالبان و علیرغم تمامی تلاش های دولت وقت و سازمان های حقوق بشری همچنان بسیاری از زنان افغان برقع پوش و گوشه نشین خانه ها باقی مانده اند. جامعه مردسالار افغان و عرف غالب در آن هنوز اجازه قد کشیدن به بسیاری از زنان را نمی دهد.

بعد از سقوط طالبان و حضور نیروهای ناتو در افغانستان، یک شرکت خصوصی آلمانی به نام " مدیکا موندیال" اعطای گواهینامه رانندگی به زنان افغانستان را برنامه ریزی کرد و در محل شرکت خود اقدام به برگزاری کلاس های آموزشی نمود. آموزش رانندگی به زنان افغان اولین بار در سال 2002 و به صورت غیر رسمی و  شبانه انجام گرفت. شرط دریافت گواهینامه رانندگی برای زنان افغان این است که زنان متقاضی می بایست یک مسیر 250 متری را با تویوتا کرولا رانندگی کنند و همان مسیر را بازگردند. در صورت موفقیت بعد از شش روز موفق به دریافت گواهینامه رانندگی خود می شوند.

فیلم " زنان افغان پشت فرمان" داستان زندگی چند زن در کابل است که آرزوی رانندگی کردن و گرفتن گواهینامه رانندگی دارند. این زنان مقابل دوربین صحرا کریمی قرار می گیرند و از زندگی و آرزوهای خود می گویند. از مشکلات و سختی های زن بودن در افغانستان. این که زن در افغانستان همیشه مقام پست را داشته است. صحرا کریمی اما دوربین خود را از زندگی و خانه های این زنان به سطح شهر و جامعه مردسالار افغانستان می برد و از مردان متعصب و زنان همچنان برقع پوش در ارتباط با " رانندگی زنان در سطح شهر" می پرسد. اکثریت زنان پاسخ دهنده ناباورانه و با ترس از غیر ممکن بودن آن می گویند و غالب مردان هم جای زنان را در صندلی عقب ماشین می دانند. خداوندی که نبوت را فقط شایسته مردان دانسته و شهادت دو زن را برابر با یک مرد، قائل به تفاوت هایی برای زنان و مردان بوده و باید به این قانون احترام گذاشته شود. ( گفته یکی از مردان افغان در فیلم)

ساخت فیلم " زنان افغان پشت فرمان" دو سال طول کشیده است و در طول فیلم می بینیم که زنان متقاضی سرانجام به آرزوی خود رسیده اند و پشت فرمان در سطح شهر و جامعه ای که هنوز آمادگی پذیرش آنها را در لایه های مختلف خود ندارد رانندگی می کنند. تصویر فوق گواهینامه رانندگی یکی از این زنان متقاضی را نشان می دهد که به آرزو و رویای دیرینه خود رسیده است. رانندگی و پشت سر نهادن کوچه ها و خیابان های شهر برای بسیاری از زنان افغان حکم رهایی و خلاص شدن از غل و زنجیرهای نامرئی دارد که سالهاست زنان و دختران افغان را در کنج خانه هایشان به اسارت در آورده است.